Υπόθεση
Η Αντιγόνη, η Ισμήνη, ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης είναι παιδιά του Οιδίποδα, πρώην βασιλιά της πόλεως των Θηβών. Μετά τον θάνατο των δύο γιων, του Ετεοκλή και του Πολυνείκη, που σκοτώθηκαν μεταξύ τους σε μονομαχία έξω από τα τείχη της πόλης, ο νέος βασιλιάς (και θείος της Αντιγόνης) Κρέων έχει δώσει διαταγή να θανατωθεί όποιος παραβιάσει την εντολή του, η οποία αναφέρει να παραμείνει άταφο το σώμα του Πολυνείκη. Ο λόγος είναι ότι ο Πολυνείκης προκάλεσε την εκστρατεία των Επτά εναντίον της Θήβας, της πατρίδας του, και σκοτώθηκε ως προδότης της χώρας του.
Η Αντιγόνη, υπακούοντας στην αγάπη, στην ανθρωπιά, στην τιμή της οικογένειας, αλλά και στον άγραφο νόμο - που έχει θεϊκή προέλευση -, παραβαίνει την εντολή του Κρέοντος και θάβει το σώμα του αδερφού της. Ως εκ τούτου έρχεται αντιμέτωπη με τη θανατική ποινή. Ο Κρέων, πιστεύοντας ότι ο νόμος του κράτους υπερέχει των οικογενειακών δεσμών, δεν δέχεται να μετατρέψει τη θανατική καταδίκη της Αντιγόνης. Αποτέλεσμα αυτού, είναι ο εγκλεισμός της Αντιγόνης σε μια σπηλιά χωρίς τροφή και νερό. Όταν τελικά ο Κρέοντας πείθεται από τον μάντη Τειρεσία να ενδώσει και να την απελευθερώσει, η Αντιγόνη έχει κρεμαστεί στη φυλακή της.
Ο Αίμων, γιος του Κρέοντος, αυτοκτονεί από τον έρωτα και την οδύνη του για τη νεκρή Αντιγόνη, ενώ η σύζυγος του Κρέοντος Ευρυδίκη αυτοκτονεί και αυτή από τη θλίψη της, με μια κατάρα εναντίον του άνδρα της. Στο τέλος του έργου ο Κρέων απομένει μόνος του και συντετριμμένος.
Σοφοκλής και Ιστορικό Πλαίσιο
Ο Σοφοκλής (496-405 π.Χ) ο «τελειότατος των τραγικών», θα αυξήσει τον αριθμό των υποκριτών από δύο σε τρεις όπως και των χορευτών από δώδεκα σε δεκαπέντε, και θα περιορίσει τα άσματα του χορού δίνοντας μεγαλύτερη έκταση στο διάλογο. Στα έργα του Σοφοκλή, παρόλο που οι υπερβατικές δυνάμεις εξακολουθούν να έχουν ρυθμιστικό χαρακτήρα στη δράση, η έκβαση των πραγμάτων θα εξαρτηθεί από τη βούληση και τις επιλογές των ηρώων. Ο Σοφοκλής παράγει έτσι το τραγικό από τη σύγκρουση του ατόμου με τον εαυτό του ή με τους άλλους. Από τον Σοφοκλή διασώθηκαν έως τις μέρες μας επτά τραγωδίες και αρκετοί στίχοι από ένα σατυρικό δράμα.
Η Αντιγόνη γράφεται και παρουσιάζεται μεταξύ του 442/441 π.Χ. Η Αθήνα έχει θεμελιωθεί ως πανελλήνια ηγετική δύναμη, έχει αξιοποιήσει τη νίκης της εναντίον των Περσών και έχει ξεκαθαρίσει τις σχέσεις της με τη Σπάρτη. Επίσης, έχει διαμορφώσει το παιδαγωγικό, φιλοσοφικό και πολιτειακό της σύστημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα παραδοσιακές ηθικές αξίες να συγκρούονται με τον ορθολογισμό της έννομης τάξης. Ο Σοφοκλής, λοιπόν, χρησιμοποιεί δεξιοτεχνικά τον μύθο της Αντιγόνης για να θίξει τις προαναφερθείσες προβληματικές.
Η Αντιγόνη για Εφήβους
Το εφηβικό θέατρο είναι ένα ιδιαίτερο είδος, λόγω της φύσης της εφηβικής ηλικίας. Η εφηβεία πρόκειται για ένα ηλικιακό μεταίχμιο, μεταξύ παιδιού και ενήλικα, με διαρκώς μεταβαλλόμενες συνήθειες, απόψεις και αποδεκτές συμπεριφορές. Αποτελεί την αναζήτηση της ατομικής ταυτότητας στον ενήλικο κόσμο, μέσα από την αντίδραση για την υπάρχουσα κοινωνία και την αμφισβήτηση των δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της γνήσιας συναισθηματικής ορμής που διέπει αυτή τη μεταβατική ηλικία. Η Αντιγόνη, όπως σκιαγραφείται από το σοφόκλειο κείμενο, έχει όλα τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά, γι’ αυτό και πολύ σοφά το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων έχει εντάξει την εν λόγω τραγωδία στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Ωστόσο, παρόλο που οι έφηβοι της ελληνικής επικράτειας έχουν μία επαφή με αυτό το μεγαλειώδες κείμενο, επικρατεί μία σύγχυση μεταξύ φιλολογικής και δραματουργικής ανάλυσης. Το προαναφερθέν συμπέρασμα προέκυψε από έρευνα που πραγματοποίησε η ομάδα τον Οκτώβρη του 2022 σε εφήβους ηλικίας 15 - 18 ετών, αλλά και εν ενεργεία καθηγητές φιλολόγους Λυκείων.
Μετά από τη μελέτη πέντε θεατρικών παραγωγών, που αναφέρονται κυρίως, σε μικρές ηλικίες η ομάδα ΤΙΚ ΤΑΚ ΝΤΟ διευρύνει τους ορίζοντες της σε ένα τόσο ιδιαίτερο είδος, το εφηβικό θέατρο. Η ομάδα μας υποστηρίζει, όπως και πλήθος θεατρανθρώπων σε εγχώριο και παγκόσμιο επίπεδο, πως στο θέατρο καλούμαστε να πούμε και να υπηρετήσουμε μια ιστορία συλλογικά. Στόχος μας, μέσα από το εν λόγω project, είναι να παρουσιάσουμε την «Αντιγόνη» κατάλληλα διασκευασμένη για εφήβους, χρησιμοποιώντας προσφιλή γλώσσα και θεατρικές τεχνικές μέσω μιας ιδιαίτερης σκηνοθετικής προσέγγισης (βλ. παρακάτω) με σκοπό την κινητοποίηση τους για γνώση. Οφείλουμε, ως ενήλικες απέναντι στους εφήβους, να τους οδηγήσουμε να αναρωτηθούν μόνοι τους, χωρίς ηθικοδιδακτισμούς, για την έννοια της δικαιοσύνης, της εξουσίας, της ισότητας, το φλέγον θέμα της πατριαρχίας, τον έρωτα, το γιατί και κατά πόσο προκύπτει το χάσμα γενεών κλπ.